HOE VOETBAL VERSCHEEN IN NEDERLAND. ROOD EN WIT, H.F.C., H.V.V., EN HUN KORNUITEN 1880-1910.

Jan Luitzen en Wim Zonneveld beschrijven in deze publicatie de stapsgewijze ‘sportificatie’ van het voetbal tussen 1880 en 1910. Georganiseerd voetbal ontstaat uit cricket op kostscholen en door jongelui in clubverband in steden als Haarlem, Den Haag, Rotterdam en Enschede. 

De auteurs doen uit de doeken hoe in Haarlem het voetbal structuur krijgt, doordat kiene cricketende jongeren van de Haarlemse club Rood en Wit beginnen te voetballen onder de naam Haarlemsche Football Club en die vereniging op poten zetten met ledenvergaderingen en statuten. Hoe de befaamde Pim Mulier daaraan zijn steentje bijdraagt, maar evengoed zijn veel onbekendere stadgenoot Kees Pleyte. 

Luitzen en Zonneveld laten zien hoe in Den Haag Olympia begint en H.V.V. daarvan de bekende opvolger wordt. Hoe inter-stedelijke wedstrijden beginnen, maar ook de jonge cricket- en voetbalbonden  een moeilijke beginfase ternauwernood overleven.

Meer informatie

Op minstens één plek wordt in Nederland eind achttiende eeuw zogenaamd mob football gespeeld: in Noordwijk in 1789 tussen leerlingen van de plaatselijke jongenskostschool van Joseph de Veer, geïnitieerd door Engelse jongelui die op het Instituut schoolgaan. Het is de vroegste vorm van voetbal in Nederland nu bekend.

·       Het eerste enigszins gestructureerde moderne voetbal wordt vanaf 1877-1878 gespeeld op de elitekostschool Noorthey, bij Voorschoten, op initiatief van John Joseph Helsdon Rix, een native speaker-leraar Engels.

·       In Haarlem is vanaf het voorjaar van 1881 het cricketclubje Rood en Zwart actief, onder leiding van Pim Mulier en David van Lennep, de eerste president van de club. Eind oktober 1881 gaat Rood en Zwart (later H.F.C. genoemd) van cricket over op rugby, en in december 1882 op voetbal. Deze eerste rugby/voetbalactiviteiten worden beschreven in nooit eerder gepubliceerde correspondentie binnen de Haarlemse familie Van Lennep in precies deze periode.

·       Kees Pleyte is tussen 1880-1895 de bestuurlijke evenknie van Pim Mulier, en een onafhankelijke bron voor Haarlemse en Nederlandse veldsport. Terugkijkend in 1904 zet hij op papier dat de oprichting van de Haarlemsche Football Club in ‘± 1883’ plaatsvond, en: elke oprichtingsdatum van daarvóór is ‘onjuist en slechts een verzinsel van den heer Mulier’.

·       Vanaf 1883 wordt er gevoetbald door groepen enthousiaste jongens in Haarlem, Den Haag (Olympia, dat H.V.V. wordt), Enschede, Amsterdam en Rotterdam.

·       Eind 1886 functioneert de Haarlemsche Football Club aantoonbaar als voetbaltak van de cricketclub Rood en Wit. Vanaf eind 1887 profileert H.F.C. zich als zelfstandige voetbalclub, met een eigen bestuur en spelers.

·       In 1888-1889 ontstaat er een eerste informele competitie en in december 1889 wordt in Den Haag de Nederlandsche Voetbal- en Athletiekbond opgericht.