DE MUUR 62.

Toms Tour

Dat de Tour de France eigenlijk een krantenfeuilleton in dagelijkse afleveringen is, weten we al sinds de allereerste editie. Goed, in later jaren hebben radio en televisie zich meester gemaakt van het evenement, beeld en geluid werden de dominante informatiedragers. Maar daar tussendoor bleven altijd de inktkoelies actief, de mannen – en een enkele vrouw – die de geest van de wedstrijd in geschreven woorden trachtten te vangen. Ze zaten met z’n allen in grote, vaak lawaaierige en bloedhete hallen, aan lange tafels, eerst achter typemachines, later achter laptops. Toen internet kwam leek hun laatste uur te hebben geslagen, maar dat bleek voorbarig. Het geschreven woord hield moedig stand, ook op internet overigens. Toen Bart Jungmann de redactie van De Muur benaderde met het idee een aflevering van het tijdschrift te vullen met een door hem te schrijven kroniek over de Tour van 2018, waren wij meteen enthousiast. En toen wisten we nog niet eens zeker of Tom Dumoulin wel zou meedoen. We hadden een keer eerder iets soortgelijks gedaan: met Erik Brouwer en de Giro van 2007 (De Muur no. 17). Dat leverde een Muurboek op dat je ook elf jaar later nog heel goed kunt lezen. Dat is het mooie van het magische geschreven woord: het maakt het vergankelijke tijdsbestendig. Het voorbeeld voor elke schrijver-journalist die heet van de naald een grote wielerronde in een alomvattend verhaal wil vastleggen (en tevens de donkere, dreigende schaduw die boven dergelijke pogingen hangt), is De Ronde van Italië van de Italiaanse schrijver Dino Buzzati, uit 1949. Het verhaal over de strijd tussen Fausto Coppi en Gino Bartali, dat eerst als feuilleton was verschenen in de Corriere della Sera, kreeg eeuwigheidswaarde. Het boek is, ook bijna zeventig jaar later, nog altijd het bewijs dat het geschreven woord uiteindelijk prevaleert boven het beeld. Dat wilde Bart Jungmann ook laten zien. Hij wilde, pen en laptop in de aanslag, een stukje Tour terugveroveren met het woord, aantonen dat het geschreven woord nog altijd niets aan kracht heeft ingeboet en dat het iets blijvends kan zijn in een wereld waarin eindeloos veel beelden en geluiden ons als dansende luchtballonnetjes om de oren vliegen, om daarna in het niets te verdwijnen. Ambitieus, zeker. Maar wat ons betreft is hij glorieus geslaagd. Wij hebben overigens niets tegen het beeld. Zeker niet wanneer de miljoenen beelden waaruit een Tour de France bestaat, eerst door het filter van de kunstenaar zijn gegaan en die zijn selectie heeft gemaakt. Klaas Jan van der Weij is zo’n kunstenaar, wiens kijk op de wedstrijd met de koude omschrijving ‘sportfotograaf’ tekort wordt gedaan. Hij doet veel meer dan de werkelijkheid van de koers vastleggen; hij kiest, interpreteert en geeft er een verrassende draai aan, zodat we opeens dingen zien die ons niet waren opgevallen. Het was Klaas Jan van der Weij’s 24ste Ronde van Frankrijk. En zijn laatste, verklaarde hij na afloop. Dat maakt de keuze uit zijn foto’s van de Tour 2018, gedaan door Van der Weij zelf, in deze Muur extra interessant. En stemt ook een beetje verdrietig, natuurlijk. Maar gelukkig heeft het beeld van de grote fotograaf meer gemeen met het woord van de nauwkeurig observerende schrijver dan met de ongebreidelde beeldproductie van televisiecamera’s, GoPro’s, vlogs en Facebookfilmpjes. De goede foto is een blijvertje.